યે લમ્હેં, યે પલ હમ બરસોં યાદ કરેંગે…

ઘણા સારા ઇમેઇલો મળતા હોય છે. માત્ર ઇમેઇલનો બ્લોગ બનાવવામાં આવે તો રોજ એક પોસ્ટ મૂકી શકાય. વેદ ઉપનિષદ સાથે સરખામણી કરવી હોય તો એક વાતે કરી શકાય કે આ ઇમેઇલના સર્જક-લેખક કોણ છે તે ખબર પડતી નથી. મોકલનારનું ઇમેઇલ ડિલિટ કરીને ફોરવર્ડ કરાતો હોય છે. ખેર, મને હમણાં મારા અમેરિકા સ્થાયી થયેલા મિત્ર નીલેશ ત્રિવેદી પાસેથી સુંદર ઇમેઇલ મળ્યો. (બાય ધ વે, ઇમેઇલને નારીજાતિ કહી શકાય કે નરજાતિ? એટલે કે ઇમેઇલ મળ્યો કે મળી? ઇમેઇલ એટલે કાગળના સંદર્ભમાં લઈએ તો ઇમેઇલ મળ્યો લખાય. અને ઇમેઇલ એટલે ટપાલ કરીએ તો ઇમેઇલ મળી લખાય.) તેનું ગુજરાતી કરીને, તેમાં મારી ઘણી નવી  ટિપ્પણીઓ ઉમેરીને અહીં આપું છું. આ ઇમેઇલ ૭૦-૮૦માં જ્યારે બાળપણ વિતી રહ્યું હતું ત્યારની રોમાંચક સ્મૃતિઓ તાજી કરી દે છે.

૧. તમે ૫-૮ વર્ષના હતા ત્યારે પહેલા બેલબોટમ કે પહેલી મેક્સી મેળવીને ખૂબ આનંદ થયો હતો.

૨. ફેન્ટમ અને મેન્ડ્રેક (ફૂલવાડીમાં તેની ચિત્રવાર્તા આવતી હતી તે યાદ હશે)ની ચિત્રવાર્તા વાંચવી આનંદદાયક હતી. નિરંજન, ચાંદામામા, ચંપક, ઝગમગ, લોટપોટ, નંદન વગેરે વાંચવાની કેવી મજા પડતી! થોડા મોટા થયા પછી ચક્રમ, સ્કોપ, કમ્પિટિશન સક્સેસ રિવ્યૂ વાંચતા થયા.

૩. ભાવનગરમાં ગાંધી સ્મૃતિમાં પુસ્તકાલયમાં જઈને મૃચ્છકટિકમ્, મહાભારત, ઝાંસીની રાણી વગેરેની ચિત્રકથાઓ ગુજરાતીમાં જ વાંચવાની કેવી મજા પડતી! અલબત્ત, એ સમય વેકેશનનો જ રહેતો.

૪. કંપાસ બોક્સ વર્ષોના વર્ષ એક જ રહેતું. નટરાજ પેન્સિલ, કેમ્લિન, ફ્લોરા પેન્સિલ વગેરેની બોલબાલા રહેતી.

૫. ઘરમાં ફઇ અને તેમનાં સંતાનો-પિતરાઇ ભાઈઓ-બહેનોની વેકેશનમાં રાહ આતુરતાથી જોવાતી. તેઓ આવે એટલે મુંબઈ, અમદાવાદ વગેરે શહેરોની નવાજૂની, ત્યાંની ફેશન, ત્યાંના ટ્રેન્ડ જાણવા મળતા. વેકેશનમાં કોઈ છોકરો ઘરની અંદર જોવા ન મળે.

૬. પહેલી કાર એમ્બેસેડર હતી, પરંતુ તેને ઘણીવાર ધક્કો મારીને ચલાવવી પડતી! પછી પદ્મિની, ફિયાટ પણ આવેલી.

૭. કારમાં બારીના કાચ પર કપડાંના સિવેલા પડદા ટિંગાડાતા. બારીનો કાચ ઘણી વાર અડધે સુધી જ ખુલતો.

૮. પેપ્સી કોલા (૨૫ પૈસાની આવતી-પ્લાસ્ટિકની કોથળીમાં ઓરેન્જ કે કાલા ખટ્ટાના શરબતને થિજાવીને બરફ બનાવી દેવાતી), ભૂંગળા, બટેટી, ચણામઠ, વગેરે નાસ્તો રહેતો.

૯. વેકેશનમાં ઘણી વાર દાદીને ગોદડાં ઘરે સીવતા જોયા છે. બાને (મમ્મી) ચેવડો, ચવાણું, પુરી, ફરસી પુરી, મઠિયા, ઘૂઘરા, ફાફડા, સેવ, ગાંઠિયા, સેવમમરા જેવો નાસ્તો બનાવતી જોઈ છે.

૧૦. ઉનાળાનું વેકેશન એટલે કેરી-ગુંદાનું તીખું અથાણું, મુરબ્બો, છુંદો, ગોળ કેરીનું અથાણું ખાવાની સિઝન! સૂકવેલી હળદર-મીઠું લગાડેલી કેરી  ખાવાની કેટલી મજા પડતી! આવી જ રીતે ઉનાળામાં બટેટાની પતરી (વૅફર) પણ ઘરમાં જ બનતી, જે આખું વર્ષ ચાલતી. ઉનાળામાં ઘઉંમાંથી કાંકરા પણ વીણતા.

૧૧. ઘડિયાળ એટલે એચએમટી, બિસ્કિટ એટલે પારલે જી, ટીવી એટલે ક્રાઉન, સાઇકલ એટલે એટલાસ, ટૂથપેસ્ટ એટલે કોલગેટ.

૧૨. પિક્ચર જોવા જવાનું હોય એટલે તે તો પિકનિક પર જવા જેવું.

૧૩. કપડાંની એક કે બે જોડી દિવાળી પર જ ખરીદવા મળતી. આવું જ ચંપલ કે બૂટનું હતું.

૧૪. સર્કસ જોવા જવાની પણ કેવી મજા પડતી નહીં? રાઇડ્સ, જેને તે વખતે ચકડોળ કહેતા, તેની મજા દિવાળી કે જન્માષ્ટમી પર લાગેલા આનંદ મેળામાં જ મળતી. (હવે તો, અહીં અમદાવાદમાં તો પ્રહલાદ નગર કે વસ્ત્રાપુર તળાવના બગીચામાં કાયમી રાઇડ્સ હોઈ ગમે ત્યારે, ગમે તેટલી વાર તેની મોજ માણી શકાય છે.)

૧૫. રેડિયો પર હવા મહેલ કે સવારમાં પ્રભાતિયા સાંભળવાની એક મજા હતી. અમીન સયાનીનું પહેલા ‘બિનાકા ગીતમાલા’ અને પછી ‘સિબાકા ગીતમાલા’ (ઘણા સબાકા પણ કહેતા) તો ઓહોહો! છેક બારમા ધોરણ સુધી એ સાંભળેલું. ડિસેમ્બરમાં આખા વર્ષના ટોપ ટેન કે ટ્વેન્ટી ગીતોની-ગાયક-સંગીતકાર-ગીતકાર-ફિલ્મ-વર્ષ એમ યાદી બનતી.

૧૬. નોટબુકમાં ગીતો લખાતા. એક વાર સાંભળ્યે ગીત ન લખાય. અનેક વાર સાંભળો ત્યારે એક ગીત આખું લખાય.

૧૭. ટીવી જોવા અને પછી વીસીઆર આવતા, કોઈ પણ ઓળખાણ વગર, વગર પૂછ્યે ફ્લેટમાં રહેતા લોકોના ઘરે ફિલ્મ જોવા ઘૂસી જતા. ચારપાંચ પડોશી પૈસા કાઢીને વીસીઆર લાવતા તેવુંય બનતું. વિડિયો કેસેટ લાવવા માટે કોઈની ઓળખાણ આપવી પડતી. મેં એક વાર વિડિયો કેસેટની દુકાનની સામે આવેલા ‘ડોન ન્યૂઝ પેપર’ સ્ટોર (જે આજે પણ ત્યાં જ છે)ના નટુદાદાની ઓળખાણ આપેલી.

૧૮. સવારે દોડવા જતા ત્યારે મંગળવાર હોય તો સવારે ૬.૩૦ વાગ્યામાં ફૂલવાડી લઈને ઘરે આવતા! સ્ત્રી, જી, ધર્મસંદેશ,ગૃહશોભા, ચિત્રલેખા વગેરે મેગેઝિનો ઘણા વંચાતા.

૧૯. બ્લેક એન્ડ વ્હાઇટ ટીવી, શટરવાળા કેસની અંદર મૂકાતું. તેની પર રંગીન કાચ લગાડીને ટીવીમાં દેખાતું ચિત્ર રંગીન થયાનો સંતોષ મનાતો. શનિવારે સાપ્તાહિકી આવે તો આખા અઠવાડિયાના કાર્યક્રમોની નોંધ એક નોટબુકમાં કરી લેતા. બુધવારે છાયાગીત અને શુક્રવારે ચિત્રહાર જોવાની ઉત્સુકતા રહેતી.

૨૦. કોઈ નેતા મરી જાય તો ત્રણ દિવસ ટીવીમાં એટલે કે દૂરદર્શનમાં કંઈ ન આવે. માત્ર શાસ્ત્રીય સંગીતના કાર્યક્રમો આવે.

૨૧. ૨૬મી જાન્યુઆરી કે ૧૫ ઓગસ્ટ આવે ત્યારે ‘હમ હોંગે કામિયાબ એક દિન’ કે ‘સારે જહાં સે અચ્છા’ ગીતના રિહર્સલના કાર્યક્રમો એટલા દિવસ આવે કે તમને એ ગીત મોઢે થઈ જાય.

૨૨. પીસી એટલે કે કમ્પ્યૂટર જેવું કંઈક છે તે દૂરદર્શન પર ‘પીસી કી મૌસી’ નામની ફરીદા જલાલ અને સતીશ શાહની એક સિરિયલથી જાણવા મળેલું.

૨૩. બાજુમાં કોઈને ત્યાં ફ્રિજ હોય તો ત્યાં બરફ લેવા બરણી લઈને પહોંચી જતાં. ટ્રેમાંથી બરફ કાઢી, વળતા સૌજન્યમાં ટ્રેમાં પાણી ભરી પાછી ટ્રે ફ્રિજમાં મૂકી દેતા. કોઈ સારી વાનગી બની હોય તો એકબીજાના ઘરે આપવા જવાનો રિવાજ હતો.

૨૪. શિક્ષકો તમારા પરિણામની ચિંતા કરતા. તમે ઇત્તર પ્રવૃત્તિમાં ભાગ લો તે માટે પ્રોત્સાહન આપતા.

૨૫. શાળામાં રોજ અલગ-અલગ પ્રાર્થના રહેતી. ધર્મ સાથે જોડીને વાત કરાતી.

૨૬. ફોટોગ્રાફ મોટા ભાગે ડાર્ક આવતા. વાસ્તવિક કરતાં ઘણા ખરાબ.

તમને આવી કોઈ સ્મૃતિ યાદ આવે છે? તો અહીં કોમેન્ટ રૂપે મૂકો.

(To read this post in English, click : http://jaywant-pandya.blogspot.com/2009/12/70s-80s-ballbottom-maxis-hmt-watches.html)